Niedobór cynku i miedzi u koni – kluczowe mikroelementy ważne dla zdrowia, sierści i kopyt

Choć cynk i miedź to mikroelementy, czyli składniki występujące w organizmie w bardzo małych ilościach, ich rola w zdrowiu konia jest ogromna. Są niezbędne m.in. do prawidłowego wzrostu kopyt, sierści, regeneracji tkanek, odporności i funkcjonowania enzymów. Zapotrzebowanie konia na te pierwiastki jest niewielkie, ale granica między ilością wystarczającą a zbyt wysoką jest bardzo cienka. Zarówno niedobór, jak i nadmiar mogą prowadzić do problemów zdrowotnych.

Equibiotic – polski producent suplementów i dystrybutor pasz marki Lambey – poznaj nas! (link)

W praktyce błędy w suplementacji cynku i miedzi nie wynikają zwykle z braku wiedzy o ich znaczeniu, lecz z nieprawidłowego stosowania dodatków mineralnych lub nieświadomego łączenia kilku preparatów o podobnym składzie. Pamiętajmy też, że organizm konia ma ograniczoną tolerancję na nadmiar mikroelementów. Zbyt duża ilość jednego pierwiastka (np. cynku) może utrudniać przyswajanie drugiego (miedzi), dlatego zbilansowanie diety jest kluczowe dla zdrowia i wydolności konia.

Cynk (Zn) i miedź (Cu) to mikroelementy, których często brakuje w diecie koni, zwłaszcza jeśli karmione są głównie sianem i owsem. Niedobory te mogą nie dawać od razu wyraźnych objawów, ale z czasem wpływają na kondycję, odporność, jakość sierści i kopyt, a także płodność.

Rola cynku w organizmie konia

Cynk (Zn) to mikroelement kojarzony głównie ze zdrowiem skóry i sierści koni, ale jego znaczenie jest znacznie szersze – wspiera funkcjonowanie wszystkich tkanek, enzymów i procesów metabolicznych. Niedobór cynku jest jednym z najczęściej spotykanych deficytów mikroelementów, który może wpływać nie tylko na wygląd i kondycję koni, ale także na ich odporność, regenerację tkanek i płodność.

Jakie role pełni cynk w organizmie konia:
– Uczestniczy w wielu procesach metabolicznych i enzymatycznych. Cynk jest składnikiem wielu enzymów, m.in. dysmutazy ponadtlenkowej, dehydrogenazy wątrobowej i fosfatazy alkalicznej. Dzięki temu bierze udział w licznych procesach komórkowych, w tym w metabolizmie energetycznym komórek, replikacji DNA i RNA oraz podziale komórek. Jego obecność jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich tkanek.
– Wspiera zdrowie skóry, sierści i kopyt. Enzymy zależne od cynku biorą udział w keratynizacji, co odpowiada za prawidłową strukturę skóry, sierści i rogu kopyta. Niedobór Zn prowadzi do hiperkeratozy, osłabienia twardości i wytrzymałości rogu kopyta oraz problemów ze skórą i sierścią.
– Odpowiada za prawidłową regenerację tkanek i odporność. Cynk wspiera procesy regeneracyjne poprzez udział w podziale komórek i enzymach antyoksydacyjnych, co sprzyja gojeniu ran, odbudowie tkanek i ochronie przed stresem oksydacyjnym. Niedobór może spowalniać regenerację i osłabiać odporność.
– Wpływa na jakość nasienia u ogierów i płodność klaczy. U ogierów niedobór cynku może zaburzać produkcję i jakość nasienia, u klaczy – udane zapłodnienie i rozwój wczesnego zarodka. Cynk jest więc ważny dla reprodukcji i rozrodu koni.

Poznaj nasze hipoalergiczne suplementy (link)

Typowe oznaki niedoboru cynku u koni obejmują:
– matową, łamliwą sierść,
– łuszczącą się skórę,
– kruche, słabe kopyta,
– wolniejsze gojenie się ran.

Znaczenie miedzi dla koni

Miedź to mikroelement, który wspiera tworzenie czerwonych krwinek, wzmacnia ścięgna i stawy, a także odpowiada za naturalny kolor sierści. Niedobór miedzi może prowadzić do anemii, osłabienia tkanki łącznej i zmian pigmentacji, dlatego warto dbać o jej odpowiednią podaż w diecie konia.

Rola miedzi w organizmie konia:
– Niezbędna do wchłaniania i wykorzystania żelaza (zapobiega anemii). Miedź bierze udział w produkcji enzymów kluczowych dla transportu i wykorzystania żelaza, np. w tworzeniu hemoglobiny. Dzięki temu wspiera prawidłową ilość czerwonych krwinek i zapobiega anemii.
– Bierze udział w produkcji kolagenu i elastyny – ważna dla ścięgien, stawów i naczyń krwionośnych
Enzym lizyloksydaza zależny od miedzi odpowiada za tworzenie wiązań krzyżowych między włóknami kolagenu, co zapewnia wytrzymałość i elastyczność ścięgien, stawów i naczyń krwionośnych. Niedobór miedzi może osłabiać tkankę łączną i przyczyniać się do problemów kostno-stawowych.
– Wpływa na pigmentację sierści. Miedź jest niezbędna dla enzymu tyrozynazy, który przekształca tyrozynę w pigmenty. Niedobór Cu może prowadzić do utraty naturalnego koloru sierści, np. gniade konie mogą zyskać rudawy odcień sierści.

Typowe oznaki niedoboru miedzi u koni obejmują:
– utratę pigmentu sierści,
– sztywność stawów i osłabienie ścięgien,
– spadek odporności,
– wolniejszy wzrost i rozwój młodych koni.

Cynk i miedź – równowaga kluczowa dla zdrowia koni

Cynk (Zn) i miedź (Cu) w organizmie koni działają w ściśle powiązanej równowadze – nadmiar jednego pierwiastka może blokować wchłanianie drugiego, prowadząc do niedoborów mimo pozornie prawidłowej podaży w diecie. Utrzymanie optymalnego stosunku Zn:Cu jest kluczowe dla zdrowia i kondycji konia – zwykle wynosi on od 1:3 do 1:4 lub 1:5, w zależności od wieku, poziomu aktywności i stanu zdrowia zwierzęcia.

Dlatego suplementacja cynku i miedzi powinna być dokładnie dobrana i zbilansowana, najlepiej w oparciu o analizę siana, pasz objętościowych lub całej diety. Odpowiednie proporcje Zn i Cu zapewniają prawidłowe wchłanianie, wsparcie układu odpornościowego, zdrowie skóry, sierści, kopyt oraz prawidłowy rozwój młodych koni i reprodukcję klaczy i ogierów.

Potrzebujesz wsparcia przy diecie swojego konia? Skontaktuj się z naszymi dietetyczkami! (link)

Jak rozpoznać niedobory cynku i miedzi u koni?

Często niedobory cynku i miedzi przebiegają subklinicznie, co oznacza, że objawy nie są od razu widoczne. Z czasem mogą jednak negatywnie wpływać na kondycję konia, odporność, zdrowie sierści i kopyt oraz płodność.

Jak potwierdzić niedobory cynku i miedzi?
– badania krwi i surowicy lub analiza włosa pod kątem stężenia Zn i Cu,
– analiza pasz, siana i całkowitej diety,
– obserwacja stanu sierści, skóry, kopyt i ogólnej kondycji konia.

Poznaj nasze hipoalergiczne suplementy (link)

Jak uzupełniać niedobory cynku i miedzi u koni

Niedobory cynku i miedzi można skutecznie korygować, stosując odpowiednie działania wspierające dietę koni:
– Analiza diety i pasz. Przed suplementacją warto ocenić zawartość Zn i Cu w sianie, paszach objętościowych i treściwych. Pozwala to dobrać odpowiedni preparat i uniknąć nadmiaru jednego pierwiastka, który może blokować wchłanianie drugiego.
– Suplementacja mineralna. Najlepiej stosować chelaty cynku i miedzi (glukoniany, proteinaty lub kompleksy z aminokwasami), które są dobrze przyswajalne i bezpieczne dla koni. Gotowe mieszanki mineralne pomagają utrzymać właściwe proporcje Zn i Cu w diecie.
– Kontrola stosunku Zn:Cu. W diecie koni zachowanie optymalnego stosunku cynku do miedzi jest kluczowe – powinien wynosić od 1:3 do 1:4 lub 1:5, w zależności od wieku, kondycji i stanu zdrowia zwierzęcia. Odpowiednie proporcje gwarantują prawidłowe wchłanianie i wykorzystanie mikroelementów.
– Monitorowanie efektów suplementacji. Regularne obserwacje stanu sierści, skóry i kopyt, a także badania krwi lub analiza włosa, pozwalają kontrolować skuteczność suplementacji i w razie potrzeby korygować dawki.
– Ostrożność przy łączeniu preparatów. Nadmiar cynku może prowadzić do niedoboru miedzi, a nadmiar miedzi – do hemolizy. Dlatego wszystkie suplementy mineralne należy stosować z umiarem i w oparciu o rzetelną analizę diety.

Podsumowanie: Zbilansowana suplementacja cynku i miedzi jest niezbędna dla zdrowia, odporności, prawidłowego rozwoju młodych koni, kondycji sierści i kopyt oraz płodności. Dzięki odpowiedniej diecie i monitorowaniu efektów możesz skutecznie zapobiegać niedoborom i wspierać kondycję swojego konia przez cały rok.

Literatura

• Kędzierski, W., Chałabis-Mazurek, A., Bełkot, Z., Janczarek, I., & Kowalik, S. (2025). Zinc, copper and selenium deficiencies in broodmares in south-eastern Poland. Polish Journal of Veterinary Sciences, 28(3), 475–479. https://doi.org/10.24425/pjvs.2025.156074
• Reiwald, D., & Riond, J. L. (2002). Copper and zinc in animal feed for the adult horses in Switzerland. Schweizer Archiv für Tierheilkunde, 144(10), 545–548.
• Geor, R. J., Harris, P. A., & Coenen, M. (Eds.). (2013). Equine nutrition: Applied and clinical. Edinburgh; London; New York; Oxford; Philadelphia; St Louis; Sydney; Toronto: Elsevier.
• Wagner, E. L., Potter, G. D., Gibbs, P. G., Eller, E. M., Scott, B. D., Vogelsang, M. M., & Walzem, R. L. (2011). Copper and zinc balance in exercising horses fed 2 forms of mineral supplements. Journal of Animal Science, 89(3), 722–728. https://doi.org/10.2527/jas.2010-2871
• Pilliner, S. (2008). Praktyczne żywienie koni i kuców (J. Sikora, Trans.). Warszawa: Sima WLW.
• Meyer, C., & Coene, E. (2001). Żywienie koni (M. Miękisz, Trans.). Warszawa: PWRiL.